ASTRABUDUKOAREN EUSKAL HERRIKO MAPAK

Ikusi mapa handiagoa

islama, feudalismoa eta bi arte motak

erdi aroan hiru esparru politiko,sozial eta ekomiko zeuden.
Mendebalde germaniarra,islama eta Bizantziar inperioa ziren.




ISLAMA
Islama:islama mahomak sortu zuen 613.urtean.Islaman zinesten zutenak musulmanak gehitzen ziren.musulmanak iberiar penintsulan konkistako Al-andaluz gehitzen zioten.Eta horrela konkistatu zuten:Lehenengo bisigodoak zeuden han, gero musulmanak konkistatu zuten eta gero berriro bisigodoak konkistatu zuten.
Islamaren liburu erlijiosoa korana gehitzen da.




FEUDALISMOA

erdi aroan hiru esparru politikoez aparte feudalismoa zegoen.
Feudalismoa monarkia bat zen.
Piramide feudalan botere gehien zuenetik botere gutxien zuen arte ordenatuta dago:lenengo erregea zegoen gero jauntxoak,gero eleiz gizonak, gero nobleak, gero artisauak,gero nekazariak eta azkenik esklaboak zeuden.
feudoak idazterakoan arkatzezko lerroak jartzen zituzten zuzen idazteko eta liburuak amaitzerakoan lerroak ezabatu egiten zituzten.






ARTE ERROMANIKOA ETA ARTE GOTIKOA




erdi aroan bi arte motak zeuden:arte gotikoa eta arte erromanikoa.
arte erromanikoa:arte erromanikoa 10.mendetik 13.mendera izan zen.
arte erromanikoan eleizetan eta horrela egiterakoan gizonak egiterakoan aurpegietan ez zuten sentimendurik agertzen ez tristura ez posturarik.
arte gotikoan:arte gotikoa berriz 13.mendetik 15.menderarte izan zen.
arte gotikoan berriz eleizetan egindako gizonak berriz bai ikusten ziren sentimenduak iribarrea,tristura...
margotzerakoan ere diferentzia notatu egiten:margoetan... (ANDER)

ihauterietarako lantxoa

Zuen blogak irakurrita hemen duzue galdera batzuk test modukoak,
http://cid-23903d5c6189f497.skydrive.live.com/self.aspx/P%c3%bablico/galderak.doc
zabaldu artxiboa, gorde zuen ordenagailuan, astean zehar betetzen joan (azpimarratuz erantzun egokiak) eta gero bidali andoni.goiriena@gmail.com eta zuzenduta jasoko duzue zuen korreoan edo blogean.

Ekonomia eta Gizartea
Bizantziako gizartean alde handiak zeuden:boteretsu gutxi batzuk zeuden eta gehiengoa pobreek eta aske ez zirenekosatzen dute

NOLA EHORTZEN ZITUZTEN ERDI AROAN?

Erdi aroan, kristautasuna ere lurperaketaren aldekoa zen. Beste aldean, ordea, kristautasunaren aurreko tradizioko sinboloakazaltzen dira.Argi eta garbi dago kristautasunaren kultura astiro-astiro zabaldu zela eta askotan hildakoak babestu eta gurtzeko erritoekin bat egin zuela.

ZER GERTATU ZEN GOIZ ERDI AROAN (V-XII.MENDEETAN)

Erdi aroa bi zatitan banatzen dugu:
-Goi erdi aroa, V-XII.
-behe erdi aroa, XIII-XV.
Inperio erromatarra desagertu ostean, ekonomia, gizarte eta kultura arloko atzerakuntza handi-handia izan zen lurralde osoan.
Egoerak luzaroan iraun zuen, harik eta VIII. mendean egoera aldatzen hasi zen arte.Musulmanek penintsula inbaditu zuten, elizak eta zentro erlijiosoak sortzen hasi ziren, eta feudalismoa sendotu egin zen.
Hegoaldetik sartu ziren 711.urtean, gehiengoak berbereak (Afrikako iparraldekoak) eta Arabiarrak (Arabia penintsulakoak) ziren. Geroago kristauak birkonkistari ekin zioten eta 1492. urtean musulman guztiak penintsulatik kanpo geratu ziren, 800 urte egon ziren penintsulan.(MIKEL.L, ANARTZ, ANDER)

BIZANTZIAR INPERIOA 2

bizantzioko gizartean alde handiak zeudela:boteretsu gutxibatzuk zeuden eta gehiengoaq pobreek eta aske ez zirenek osatzen zuten.Boteretsuen artean famiia ineriala,jabe handiak,goi-funtzionarioak eta elizako goi-karguak zeuden.Gai erlijiosoetan parte hartzeaz gain,enperadoreak ,ekonomia,armada,administrazioaeta justizia zuzentzen zituen.Pobreen taldekoak ziren hiriko artisauak,merkatari txikiak eta nekazari libre eta jopu gehienak.azkenik,esklaboak pribilegiatu gutxi batzuen zerbitzura zeunden.Inperioko biztanleriaren %90 nekazaritzan eta abeltzaintzanaritzen zen eta produktu nagusiak zerealak oliba olioa eta ardoa ziren.Lur gehiena estatuaren,monasterioen eta pribilegatu gutxi batzuen esku zegoen.(anartz,mikel,ander)

BIZANTZIAR INPERIOA

Mendebalde erromatar inperioa v.mendean bigarren zatisn desagertu zen eta hainbat erresuma barbaroetan zatitu zen;ekialdeko erromatar inperioak edo bizantziar inperioak,aldiz,1453,urtean konstantinopla turkiarren esku erori zen arte irautea lortu zuen.Germaniarrak inperioaren mendebaldeko alderdian sartu ziren,eta zati hori barbaro bihurtu zen;baina germaniarrak ez zuten ,ordea,ekialdeko zatian eraginik izan.Armadari,economía oparoari eta administrazioegokiari esker,ekialdeko inperioak bisigodoen,hunden eta astrogodoen erasoei aurre egin zien eta.Horrez gain,Justinianoren erregealdian(527-5659)Afrikako iparraldean,Italian eta Hispanianekialdeko kostaldean lurralde gehiago bereganatu zituen,garai bateko erromatar inperioaberreraiki nahaian.Justinianok egindako ekarpenetako bat Corpus Iuris civilisiza izan zen.
Konkistatutako lurrak berehala galdu zituzten.Beraanduago,VII eta VIII.mendeen artean bizantziar InperioaInperioakprobintzia nekazari garrantzitsuak galdu zituen(Siria,Mesopotamia,Palestina,Egipto9,eta konstantinopla hiriburuak ere arabiarren eraso etengabeak jasan izan behar zituen.
Mazedoniako dinastiaren garaian(867-1056),inperioa indartu egin zen berriro,hainbat erreformaadministratiboaren eta islamaren ahaltusanuaren ondorioz.
Inperioa Mediterraneoko merkataritza-zentro nagusi bihurtu zen.Bestalde,kultur bizitza ere indartu zen.
Turkiarrek inperioko mugetan presioa egiten zuten etengabe eta,horrekin batera,inperioko agintarien ahuleziak beharkadageldoa baina jarraituaeragin zuenXI.mendetik aurrera(ANDER,ANARTZ)

BATASUN MEDITERRANEARRAREN ZATIKETA

750.urteaninguruan zibilizazioa mediterranearen garai bateko batasunaren ordez ondo bereizitako hiru esparru politiko,ekonomiko eta kultual zeuden:Bizantziar Inperioa (ekialdeko Erromatar Inperioaren oinordekoa), Mendebalde Gemaniarra (erresuma independiente askotan zatituta)eta islama.
(MIKEL L,ANARTZ)

NOLAKOA ZEN ERDI AROKO GIZARTEA?

V. mendean inperio erromatarra erori ondoren,Europa zatitu egin zen,eta,laster,zenbait monarkia agertu ziren.Monarkiak euren agintea inposatzerik ez zutenez, gero eta botere handiagoa eman ziotentokian tokiko aristokraziari (jauntxoak,nobleak).horrela sortu zen feudalismoa.Horren ondoriozgizartea pertsonen arteko menpetasun-harremanetan oinarritu zen.Bertan,erregea zegoen goiko aldean;gero jauntxoak;nobleak;eliza gizonaketa azpian nekazariak,artisauak,esklaboak...
(ANARTZ,ANDER,MIKEL L)

ERDI AROA

ZER DA ERDI AROA?
Erdi aroa historiako garai bat da.Erromatar inperioa erori zenean hazten da,VIII.mendean(476.urtean).
Eta amaitzen da Kristobal Kolon Amerika aurkitzen duenean.XV.mendean(1492.urtean)
Erdi aroa hiru zatitan banatzen da:Goiz erdi aroa,Tarteko erdi aro aeta Berant erdi aroa
(Ander eta Mikel L.)